جزئیات برنامه دولت برای افزایش یارانه ها
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۲۴۳۵۴
طرح کالابرگ الکترونیکی که از سال گذشته به صورت پایلوت در چند استان کشور اجرا شده است، از چند روز گذشته در راستای اجرای بند "ی" تبصره ۱۴ قانون بودجه و به منظور مدیریت بازار و کمک به معیشت مردم در کل کشور اجرا میشود.
در گام نخست اجرای این طرح قرار است که میزان «یارانه» یارانهبگیران سه دهک اول، مشروط به خرید ۷۰ درصد مبلغ یارانه از میان ۹ تا ۱۱ قلم، ۲۰ درصد افزایش یابد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
۱۱ قلم کالای اساسی شامل شیر و ماست کم چرب، پنیر سفید، گوشت سفید (مرغ)، تخممرغ، روغن مایع، ماکارونی، قند، شکر و برنج، حبوبات و گوشت گوساله است.
همه خانوارهای مشمول طرح میتوانند با نصب برنامه شبکه ملی اعتبار «شما» و یا شماره گیری #۱۴۶۳*۵۰۰* از باقی مانده اعتبار خود مطلع شوند.
علیرضا عسگریان، معاون رفاه وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، در تشریح بیشتر جزییات این طرح گفت: طرح «کالا برگ» الکترونیک بحث قدیمی است که شاید حدود دو سال از روال جدید آن بگذرد.
وی علت اجرا نشدن طرح «کالا برگ» الکترونیکی تاکنون را ناشی از مهیا نبودن زیرساختها عنوان کرد و گفت: قصد این نبود که فقط بحث یارانه ساماندهی یابد، بلکه بحث رفاهی مدنظر کالابرگ بوده است. لذا شبکه ملی اعتبار یا کالابرگ میتواند در حوزههای مختلفی به صورت فعال ورود کند و به جامعه مخاطب برش بزند و بحثهای رفاهی متعددی را در حوزه سلامت تعریف کند. همچنین میتواند بر روی دهکهای بعدی کار کند و موضوعات مختلفی را تحت پوشش قرار دهد. به این معنی که فعالیتهای رفاهی را با اعتبار مردم و دستگاههای مختلف همسو و از این طریق به افزایش عدالت کمک کند.
برنامه دولت برای تسری افزایش ۲۰ درصدی یارانه به سایر دهکهای درآمدی بالاتروی در پاسخ به سوال دیگری مبنی بر اینکه باتوجه به اینکه در حال حاضر برنامه دولت افزایش ۲۰ درصدی یارانهها برای سه دهک اول است، آیا پیشبینی صورت گرفته است که برای دهکهای دیگر نیز این طرح اجرا شود؟ گفت: بله، در حال حاضر توافق اولیه بر این است که این طرح حرکت و به دهکهای بالا نیز سرایت کند. اینکه ما چقدر میتوانیم به دهکهای بالا کمک کنیم به برخی از پارامترها و عوامل ذیمدخل بستگی دارد اما حتما این توافق اولیه است البته اگر به یاری خداوند تورمی نداشته باشیم یا تورم کند باشد و همچنین منابعی وجود داشته باشد تا بتوانیم این دهکها را نیز پوشش دهیم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا ارزیابی صورت گرفته است که تاکنون چند نفر از کالابرگ الکترونیکی استفاده کردهاند بیان کرد: در داشبورد مدیریتی میزان اعتبار مصرف شده، کل اعتبار و وجه اعتباری و تعداد خانوارهایی که از طرح استفاده کردهاند، وجود دارد.
توجه به سبد غذایی مردم، اساس تصمیمگیریها برای پرداخت «یارانه»
وی با بیان اینکه سبد غذایی و سفره سلامت مردم اساس تصمیم گیریهای ما برای پرداخت یارانه مردمی است، گفت: یکی از این مفاهیم، «سلامت بیننسلی» است. نظام ما و بسیاری از نظامهای کشورهای مختلف به بحث سلامت غذایی توجه ویژهای دارند.
به گفته معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، هر نفر در طول روز مکلف است برای انتقال سلامت خود به نسلهای بعدی و دارا بودن انرژی لازم برای فعالیت، سطحی از کالری، پروتئین، ویتامین و ریز مغذیها را دریافت کند. به عبارتی دیگر این سبد به صورت روزانه هم کالری و هم ریزمعذیها را انتقال میدهد تا فرد بتواند شاداب، سرحال و در حد قابل قبولی فعال باشد و این فعالیت را نیز به طور بیننسلی هم انتقال دهد لذا این سبد، الزامی و حاکمیتی است که باید تعریف و اسباب و علل آن برای پیادهسازی ایجاد شود.
کمک به مردم پس از حذف ارز ترجیحی و تلاش برای جداسازی «تورم» از سفره مردمعسگریان با اشاره به حذف ارز ترجیحی در سال ۱۴۰۱ ادامه داد: پس از حذف ارز ترجیحی باید به مردم کمک میشد. دولت به صورت رسمی اعلام کرد تا جایی که ممکن است قصد دارد تورم را از سفره مردم جدا کند؛ البته این امکان وجود دارد که تورم وارد حوزههای مختلفی مثل وسایل نقلیه، ملک، پوشاک و تجهیزات میشود اما دولت قصد داشت فقط سفره مردم را از تورم جدا کند. این سفره در ابتدا شامل ۹ قلم کالا بود که پس از آن وزارت رفاه آن را به ۱۱ قلم افزایش داد. به این معنی که قیمتی که این سبد ۱۱ قلمی در اردیبهشتماه سال ۱۴۰۱ داشته است ثابت بماند و هر چقدر این سبد با تورم مواجه شد، دولت تا جای ممکن و در حد توان مابه التفاوت آن را پرداخت کند.
وی خاطرنشان کرد: طبق برآوردی که وزارت رفاه انجام داد قیمت این سبد(۱۱ قلم کالا) در سال ۱۴۰۱، معادل ۴۳۶ هزار تومان بود که قیمت آن در اردیبهشتماه سال ۱۴۰۲ کمی بیش از ۸۰۰ هزار تومان است. به عبارتی دیگر تورم ۴۰۶ هزار تومان نسبت به سبد سال ۱۴۰۱بیشتر شده است؛ یعنی اگر همان سبد را در سال ۱۴۰۱ حدود ۴۰۶ هزار تومان خریداری میکردید اکنون باید آن را کمی بیش از ۸۰۰ هزار تومان خریداری کنید. حال تصور کنید امروز همه این ۱۱ قلم را خریداری کنیم. مبلغ آن حدود ۸۰۰ هزار تومان خواهد بود که قاعدتاً دولت تعهد کرده و باید از اعتبار خود تورم ایجادشده آن را پرداخت کند؛ که معادل ۴۰۶ هزار تومان می شد و فرد باید حدود ۴۳۶ هزار تومان را خودش پرداخت کند که پایه سال ۱۴۰۱ است.
جبران فاصله تورمی سبد غذایی از اردیبهشت ۱۴۰۱ تا امروز
معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با طرح این موضوع که ممکن است گفته شود تورم افزایش پیدا کرده است، توضیح داد: مجموع یارانه پرداختی به مردم (دهکهای پایین درآمدی) ۴۰۰ هزار تومان + ۸۰ هزارتومان یعنی ۴۸۰ هزار تومان است البته که همین الان هم از میزان تورمی که در طول یک سال بر روی این ۱۱ قلم غذایی ایجاد شده بیشتر است؛ اگر تورم بیشتر شد، مجددا دولت باید فکری بیندیشد و منابعی تامین کند تا آن را پوشش دهد؛ لذا زین پس چند اتفاق ثابت رخ میدهد: اتفاق اول این است که مبداء اردیبهشت ماه ۱۴۰۱ است. اتفاق دوم این است که یارانه ثابت است. اتفاق سوم این است که یارانه توسط "مکملی" افزایش پیدا میکند که به آن اعتبار گفته میشود و در سبد قرار میگیرد و چهارم اینکه سعی دولت بر این است که فاصله تورمی اردیبهشت سال ۱۴۰۱ تا به امروز را ( بر روی سبد غذایی ) جبران کند.
اگر مواد غذایی نخرید فقط شارژ ۸۰ هزار تومانی همان ماه را از دست میدهید
عسگریان در پاسخ به این سوال که چرا اعتبار را از سبد جدا کردهاند، بیان کرد: زیرا شروطی گذاشته شده است که تا جای ممکن هزینهها به سمت این سبد برود و مردم به ویژه دهکهای پایین از این سبد استفاده کنند. البته برای این که دست مردم بسته نباشد تدابیری اندیشیده شده است؛ ممکن است فردی طی یکسال گذشته برای یارانه خود برنامهای داشته باشد، به طور مثال بخواهد وسیلهای خریداری کند یا کرایهای را پرداخت کند؛ این کاملا اختیاری است و فرد میتواند در هر جایی که بخواهد از یارانه خود استفاده کند، در واقع یارانه نقدی حذف نمی شود و اختیار مردم نیز در خصوص یارانه اولیه خود سلب نمی گردد، اما استفاده کردن از اعتبار ۸۰ هزار تومانی مشروط به این است که ۳۲۰ هزار تومان از ۴۸۰ هزار تومان از سبد استفاده شود. حال اگر فردی نخواهد از این سبد استفاده کند، این ۸۰ هزارتومان تنها در آن ماه از بین میرود و در ماه بعد دوباره شارژ می شود و اینگونه نیست که ۸۰ هزار تومان به صورت دائم از بین برود، در واقع در هر ماهی که از آن (۸۰ هزار تومان) با توجه به شروط گفته شده استفاده نشود، فقط در آن ماه از بین می رود و فرد در ماه بعدی میتواند از آن دوباره استفاده کند.
وی ادامه داد: به طور مثال یک خانواده سه نفره چه سقفی را استفاده کند که ۳ تا ۸۰ هزار تومان دریافت کند؟ از آنجایی که کل طرح به صورت فردی تعریف شده است، به ازای هر ۳۲۰ هزار تومان خرید، ۸۰ هزار تومان اعتبار یارانه شارژ میشود. یعنی سرپرست خانوار به ازای ۹۶۰ هزارتومان خرید، ۲۴۰ هزار تومان یعنی (سه تا مبلغ ۸۰ هزار تومانی) را دریافت خواهد کرد. این نظم اداری و تشکیلاتی به دلیل حفظ قاعده سبد و یارانه ایجاد شده است.
معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی افزایش اعتبار روی یارانه را دارای دو بعد عنوان کرد و گفت: افزایش اعتبار هم دارای بعد کیفی است و هم میتواند دهکهای بالاتر را تحت پوشش خود قرار دهد. امکان دارد برخی بگویند اعتبار ۸۰ هزار تومانی مبلغ بسیار پایینی است، بله مبلغ کمی است، اما این ۸۰ هزار تومان نیست و ۴۸۰ هزار تومان است. به دلیل اینکه از سال ۱۴۰۱ تا سال ۱۴۰۲ زیرساختی برای اعمال هدفمند کردن یارانهها و سبد خانوار در سطح عمومی و کلان کشور وجود نداشت، یارانهها به حساب مردم واریز شد و مردم نیز آن را مصرف کردند و استنباط این شد که از این به بعد هر چقدر اضافه شود برای سبدغذایی است، در صورتی که از ابتدا برای سفره غذایی و تورمی که روی سفره غذایی تعریف و با ارز ترجیحی در نظر گرفته شده بود و اکنون آن را پوشش میدهد تا به نقطه فعلی برسد.
خانوارها میتوانند یارانه ماه آینده خود را همزمان با یارانه ماه جاری خود خرج کنندوی همچنین در پاسخ به این سوال که خانوارها میتوانند یارانه ماه بعد خود را نیز همزمان با ماه فعلی خود خرج کنند؟ گفت که محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
وضعیت دسترسی حاشیهنشینان و روستاییان به فروشگاههای دارای ۱۱ قلم مواد غذایی اعلامی وزارت رفاه
عسگریان در ادامه درخصوص وضعیت دسترسی افراد حاشیهنشین و روستاییان به فروشگاهها برای استفاده از طرح کالابرگ الکترونیکی، نیز به ارائه توضیحاتی پرداخت و افزود: درصد زیادی از هایپرمارکتها مناطق شهری را پوشش میدهند؛ تاکنون ۶ فروشگاه زنجیرهای به وزارت رفاه متصل بودند که اکنون تعداد آنها به ۸ فروشگاه رسیده است. این فروشگاههای زنجیرهای از ۹۰۰۰ شعبه به ۱۱ هزار شعبه رسیده است و به ۱۵ هزار شعبه نیز افزایش خواهد یافت. از آنجایی که اغلب مناطق محروم، روستاها و دهستانها و شهرهای کوچک هایپرمارکت ندارند، سعی شده با نسبت قابلقبولی، نقاطی که فاقد هایپر و دارای فروشگاه بودند را پوشش دهیم.
وی با بیان اینکه اکنون وزارت رفاه توانسته حدود ۵۰ هزار فروشگاه را تجهیز کند، درخصوص استفاده از طرح کالابرگ الکترونیکی اعلام کرد که فروشگاهها و مردم هیچ هزینهای بابت آمادهسازی انجام نمیدهند. این فروشگاهها از فروشگاههایی بودند که معمولاً دارای دستگاه پوز بودند و ما باید یک بارکدخوان به آن اضافه و با تقبل هزینه آن را آماده میکردیم. مجموعه تعداد این فروشگاهها اکنون به ۵۰ هزار رسیده است که نسبت قابل قبولی را پوشش میدهد.
عسگریان در بخش دیگری از گفتوگوی خود با ایسنا، خاطرنشان کرد: وزارت رفاه انتظار دارد فروشگاههای بسیاری از روستاها بین سه تا پنج قلم کالای اساسی را داشته باشند، نباید توقع داشت همه مغازهها دارای ۱۱ قلم اساسی باشند. اکنون وزارت جهاد تقبل کرده با کمک استانداریها، بخشداران و فرمانداران سعی کنند این اقلام را تامین کنند.
مردم آزاد هستند یارانه خود را در طول یکماه و بتدریج خرج کنندمعاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی درخصوص وضعیت تنوع محصولات در فروشگاهها، بیان کرد: در این طرح مردم آزاد هستند طی یک ماه خرید خود را انجام دهند و نه در روز اول. یارانه به حساب سرپرست خانوار واریز میشود و با هر کارت بانکی که داشته باشد قابل خرید است. حال فرض کنید که سرپرست خانوارِ یک خانواده سه نفره در روز اول به ازای خرید چند قلم کالای اساسی ۳۲۰ هزار تومان خرید میکند و پس از کشیدن کارت، ۸۰ هزارتومان شارژ میشود. پس از آن میتواند به مغازه دیگری مراجعه کند و اقلامی را که مغازه اول نداشته است، خریداری کند.
نحوه خرید بدون در دست داشتن کارت بانکی با نصب اپلیکیشن «شما» یا وارد کردن «کد دستوری»
عسگریان گفت: ممکن است به مغازه یا فروشگاه زنجیرهای بروید و کارت خرید همراهتان نباشد. در اینجا میتوانید از اپلیکیشن (شما) استفاده کنید. ممکن است تلفن همراه، همراه شما نباشد یا تلفن همراهتان هوشمند نباشد، در این زمان از طریق کد دستوری #۱۴۶۳*۵۰۰* وارد شوید؛ صفحهای باز و از شما پرسیده میشود کد خرید به شما ارائه دهد یا اعتبار شما را مشخص کند؟ در صورت درخواست اعتبار، پنجره ای بازمی شود و از فرد کد ملی می خواهد، حال اگر کد ملی را اعلام کنید، اعتبار فرد اعلام میشود.
وی در ادامه درباره قطعی سامانه کالابرگ الکترونیک گفت: یکی از مشکلاتی که ممکن است با آن مواجه شویم کندی سامانه در برخی مناطق روستایی است، البته در مناطق شهری مشکل بسیار کم است و برای مناطق روستایی فاقد زیرساخت، برنامهای طراحی خواهیم کرد. درخصوص قطعی سامانه نیز از روز سه شنبه دو قطعی نیم ساعته داشتیم که مشکل آن جدی نبود.
معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با اشاره به اجرا شدن طرح کالابرگ الکترونیکی طی سه مرحله پایلوت توضیح داد: در این سه پایلوت مقدار زیادی از نواقص شناسایی شد. همچنین روز یکم خردادماه میزان مغایرتهایی که بین صندوقها، فروشندگان و خریداران ایجاد شده بود حدود ۱۵ درصد بود که اکنون این میزان به کمتر از ۵ درصد رسیده و اطمینان داریم طی ۱۰ روز آینده مغایرتها به زیر یک درصد برسد یا حذف شوند.
تلاش دولت برای پوشش افزایش قیمت ۱۱ قلم کالای غذاییعسگریان در پاسخ به این سوال که باتوجه به اینکه یارانه معیشتی سه دهک پایین درآمدی ۲۰ درصد افزایش پیدا کرده است آیا این درصد تا پایان سال ۱۴۰۲ ثابت است یا امکان دارد با افزایش قیمت اقلام، این ۲۰ درصد نیز افزایش یابد؟ گفت: قراری شکل گرفته و قصد دولت این است تورمی که روی این سفره غذایی با روایت این ۱۱ قلم مینشیند را پوشش دهد. حال اگر تورم افزایش پیدا کند، دولت این توافق را دارد تا جایی که در توانش است، آن را پوشش دهد.
۷۸ میلیون ایرانی یارانه دریافت میکنندوی با بیان اینکه ۱۰ دهک وجود دارد که فاصله هر دهک ۲ میلیون و ۸۰۰ هزار خانوار است افزود: اکنون ۹ دهک تحت پوشش یارانه هستند. سه دهک اول ۴۰۰ هزارتومان و دهک ۴ تا ۹، ۳۲۰ هزارتومان یارانه دریافت میکنند. به عبارتی حدود ۷۸ میلیون نفر یارانه دریافت میکنند.
بنابر اظهارات معاون رفاهی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، مددجویان کمیته امداد و سازمان بهزیستی نیز ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار خانوار تحت پوشش دارد که حدود ۸.۵ میلیون نفر میشود.
بیشتر بخوانید:
با مبلغ یارانه کالابرگ چه کالاهایی بخریم؟۳۵۲۱۷
برای دسترسی سریع به تازهترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1774975منبع: خبرآنلاین
کلیدواژه: هدفمندسازی یارانه ها توزیع نقدی یارانه کوپن کالابرگ کالاهای اساسی طرح کالابرگ الکترونیکی پاسخ به این سوال کار و رفاه اجتماعی هزار تومان خرید ۸۰ هزار تومانی یارانه دریافت ۸۰ هزار تومان افزایش پیدا ارز ترجیحی معاون رفاه فروشگاه ها وزارت رفاه سبد غذایی قلم کالای ۳۲۰ هزار قلم کالا سال ۱۴۰۱ ۸۰۰ هزار تحت پوشش طرح کالا ۲۰ درصد دهک ها ۱۱ قلم سه دهک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.khabaronline.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «خبرآنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۲۴۳۵۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
کسری ۲۳۰ هزار میلیارد تومانی هدفمندی یارانهها
مرکز پژوهشهای مجلس در گزارشی درباره تبصره مربوط به هدفمندی یارانهها در بودجه امسال، ناترازی درآمد-هزینه هدفمندی یارانهها در سال ۱۴۰۳ را حداقل ۲۳۰ هزار میلیارد تومان پیشبینی کرده است.
به گزارش اعتماد، این عدد که به نوعی «کسری» برنامه هدفمندی یارانهها در سال جاری محسوب میشود؛ بر اساس مدل برآوردی این مرکز به دست آمده که اصلیترین چالش آن، وضعیت نامناسب تحقق درآمدهای هدفمندی و پیشبینی از ادامه آن در سال جاری است.
بازوی پژوهشی مجلس، مجموع منابع قانونی قابل تحقق هدفمندی در سال آینده حدود ۵۳۰ هزار میلیارد تومان برآورد کرده و میگوید که برخی ارقام مصارف مانند یارانه نان نیز دارای «کم برآوردی» است. همچنین منابع مورد نیاز برای اجرای طرح کالابرگ الکترونیکی نیز به وضوح مشخص نشده است که قرار است از کجا تامین شود. بنابراین کارشناسان این مرکز عدد ۲۳۰ هزار میلیارد تومان را برای ناترازی میان درآمد و هزینه هدفمندی یارانهها عنوان کردهاند.
در سال ۱۴۰۱ کسری هدفمندی یارانهها معادل ۷۲ هزار میلیارد تومان بود و در سال ۱۴۰۲ به رقم ۲۰۰ هزار میلیارد تومان رسید. از آنجا که اصلاحات قیمتی و غیر قیمتی حوزه انرژی چندین سال است که متوقف شده و قانون هدفمندکردن یارانهها هم اصولا محدود شده به همین یارانه نقدی یا معیشتی که دولت دهکبندیهای آن را نیز تغییر داده است. اما مرکز پژوهشهای مجلس برآورد کرده که هدفمندی یارانهها در سالهای آینده با کسری بزرگتری نیز مواجه شود.
تبصره هدفمندی یارانهها در قوانین بودجههای سنواتی محل تقاطع منابع قابل توجه حوزه انرژی و مهمترین تبصره در حوزه مقابله با فقر درآمدی در اسناد بودجه دولت است. دولت با تغییر رویکرد هر ساله تغییرات شکلی و محتوای بسیاری در این تبصره برای بهبود کارایی حمایتها اعمال میکند تا مطابق با فلسفه اولیه هدفمندی، در راستای بهبود عملکرد مصارف یارانه در مبارزه با فقر در کشور باشد. اما گره زدن مستقیم سیاستگذاری انرژی و درآمدها و هزینههای شرکتهای دولتی حوزه انرژی به سیاستهای رفاهی و حمایتی مشکلات فراوانی را به وجود آورده است.
مرکز پژوهشهای مجلس بر این اساس پیش بینی کرده که «اوضاع نابسامان هدفمندی یارانهها در سال ۱۴۰۳ نه تنها ادامه پیدا کند بلکه تشدید هم بشود.» زیرا تمام روندهای مبنایی مخرب مانند ناترازی تولید و مصرف فرآوردههای نفتی و فقدان هرگونه برنامه جامع جهت اصلاح این روند نادرست، بیانضباطی مالی، بیشبرآوردی منابع و کم برآوردی مصارف و سایر عوامل همچنان مانند گذشته با قوت پابرجا هستند.
چرا کسری منابع وجود دارد؟کاهش درآمدهای حاصل از فروش فرآوردههای نفتی در قانون هدفمندکردن یارانهها و افزایش فشار مصارف پس از اصلاح یارانه ارز ترجیحی و انتقال مصارف آن به جدول هدفمندی یارانهها دو لبه فشار بر کسری هدفمندی هستند.
در سمت منابع با افزایش مصرف داخلی فرآوردههای نفتی امکان صادرات محصولات با ارزش سلب شده و قیمت ریالی فروش داخلی در مقایسه با صادرات ناچیز است و مقدار حقیقی آن هر سال کمتر میشود. روند افزایش مصرف داخلی فرآوردهها پس از آنکه دولت وقت را ناچار به اصلاح یک باره قیمتی در سال ۱۳۹۸ کرد، به دلیل همهگیری کرونا چندسالی متوقف ماند؛ اما به محض رفع محدودیتها مجددا اوج گرفت و از میزان تولید داخلی فراتر رفت.
پیش از این جبران رفاهی اصلاح سیاست ارز ترجیحی ۴۲۰۰ تومانی بر عهده بودجه هدفمندی یارانهها گذاشته شد؛ در حالی که قانون هدفمندکردن یارانهها ارتباطی با سیاستهای ارزی نداشته و افزایش درآمدهای ناشی از اصلاح ارز ترجیحی بر منابع هدفمندی اثری ندارد و فقط منابع عمومی دولت را بیشتر میکند.
همچنین تأمین سالانه حدود ۸ تا ۱۰ میلیون تن آرد یارانهای و پرداخت مابهالتفاوت نرخ ارز ۴۲۰۰ تا ۲۸۵۰۰ تومانی به شرکتهای بیمهگر (یا داروخانهها) برای جلوگیری از افزایش قیمت داروهای بیمه پایه، بار مالی بزرگی بر هزینههای هدفمندی یارانهها ایجاد میکنند.
در سالهای ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ به ناچار هزینه واردات فرآوردههای نفتی (بنزین و گازوییل) بیش از پیش به بار مالی هدفمندی افزود و در سال ۱۴۰۳ نیز صراحتا واردات فرآورده در مصارف جدول شماره ۱۴ لایحه بودجه منعکس شده است.
جبران ناترازی با بی انضباطی مالیجبران ناترازی منابع و مصارف مذکور طی سالهای گذشته با اقداماتی انجام شد که از منظر انضباط مالی، اصول بودجهریزی و سیاستگذاری اقتصادی آسیبهای فراوانی به همراه داشته است. از جمله این اقدامات عبارتند از: دریافت مجوزهای خاص خارج از بودجه از نهادهایی غیر از مجلس، دریافت تنخواه از بانک مرکزی، دریافت تنخواه از بودجه عمومی، عدم پرداخت مصارف شرکتهای عرضه کننده انرژی، دریافت تسهیلات بانکی، دریافت خط اعتباری از بانک مرکزی، برداشت از منابع شرکت ملی نفت و گاز، تعویق در پرداخت مطالبات گندمکاران و انتشار اوراق غیرنقدی.
بهطور مثال، در هفته آخر اسفندماه سال ۱۴۰۱ اوراق غیرنقدی به مبلغ ۵۰ هزار میلیارد تومان خارج از سقف بودجه منتشر شد و به سازمان هدفمندی یارانهها جهت ایفای تعهدات و بانک کشاورزی برای تسویه خرید تضمینی گندم تخصیص یافت. حجم بالای انتشار اوراق بدون ضابطه آن هم در آخرین روز سال به هیچ عنوان با منطق کارشناسی سازگار نیست.
درآمد دولت از محل فروش فرآوردههای نفتیمرکز پژوهشهای مجلس پیشبینی کرده که درآمد حاصل از فروش داخلی فرآوردههای نفتی در سال ۱۴۰۳ از ۱۱۵ هزار میلیارد تومان فراتر نرود. زیرا با ثبات قیمت برای مصرف کننده نهایی، هزینههای پالایش و انتقال و کارمزد جایگاهداران عرضه فرآوردهها هر ساله رشد قابل توجهی پیدا میکند و برای تأمین آن عایدی دولت از فروش داخلی فرآورده کاهش مییابد. این امر به حدی طی سالیان پی در پی تکرار شده که دریافتی دولت از فروش داخلی برخی از فرآوردهها به صفر میل پیدا کرده است.
بهطور مثال قیمت گازوییل یارانهای برای خودرو ۳۰۰ تومان بر لیتر است که از این مبلغ بهطور متوسط ۱. ۲۶۵ تومان سهم کارمزد جایگاهدار بوده و سهم دولت تنها ۳۵ تومان به ازای هر لیتر است. با روند موجود سال آینده نه تنها فروش داخلی گازوییل درآمدی برای دولت ندارد بلکه جهت تداوم عرضه آن باید مبلغی هم پرداخت شود.
اعتبار یارانهها ثابت مانده استاعتبارات یارانه نقدی در سال ۱۴۰۳ نسبت به سال ۱۴۰۲ ثابت بوده است. دولت ۳۱۵ هزار میلیارد تومان از مصارف هدفمندی یارانهها را برای یارانه نقدی، معیشتی و کالابرگ الکترونیک در نظر گرفته است. در نتیجه باید مجدد انتظار داشت که اعتبارات یارانه تشویقی کالابرگ الکترونیک مانند سال گذشته از محلهای دیگر تبصره هدفمندی تأمین شود.
بر اساس جداول بودجه، وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی باید به ۱۹ میلیون خانوار یارانه کالابرگ الکترونیک پرداخت کند. به نظر میرسد گروه هدف برای اعطای یارانه تشویقی با توجه به منابع موجود، سخاوتمندانه انتخاب شده است که در صورت اجرا ممکن است به کسری منابع حاصل از هدفمندی دامن بزند.
یارانه ناننان به عنوان یکی از تأمین کنندههای اصلی کالری در ایران شناخته میشود از این رو گندم برای سیاستگذاران ارزش استراتژیک در امنیت غذایی کشور دارد. به همین دلیل دولت در ایران گندم را به قیمت تضمین شده که بالاتر از قیمت سر خرمن است از کشاورزان خریداری کرده و با قیمت یارانهای برای مصارف نانوایی میفروشد. برای این منظور مطابق قانون هدفمندی یارانهها، اعتباراتی در بودجههای سنواتی برای یارانه نان از محل هدفمندی یارانهها اختصاص پیدا میکند. با افزایش قیمت خرید تضمینی گندم هر سال میزان اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان افزایش پیدا کرده و این افزایش انگیزههای لازم برای رشد تولید داخلی و کاهش واردات را تقویت کرده است.
اعتبارات یارانه نان در تبصره ۸ لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در حدود ۱۴۳ هزار میلیارد تومان است که نسبت به قانون سال گذشته ۱۵۰ درصد رشد داشته است. اعتبار در نظر گرفته شده برای یارانه نان در سال ۱۴۰۲ در حدود ۵۶ هزار میلیارد تومان بوده در حالی که دولت از بودجه سال گذشته حدود ۱۵۹ هزار میلیارد تومان برای یارانه نان پرداخت کرده است! این رقم نشان میدهد تا چه اندازه پیشبینی اعتبار در قانون بودجه سال گذشته خطا داشته و منجر به کسری تبصره هدفمندی شده است.
مرکز پژوهشهای مجلس تخمین زده که اعتبار مورد نیاز برای یارانه نان در لایحه بودجه سال ۱۴۰۳ در حالت اول حدود ۱۹۲ هزار میلیارد تومان و در حالت دوم ۱۷۸ هزار میلیارد تومان باشد. تفاوت دو حالت برآوردی تنها در تفاوت در قیمت خرید تضمینی گندم است و سایر فروض در هر دو حالت یکسان است.